در جراحی تعویض مفصل زانو، بخشی از استخوان هایی که در شکل گیری مفصل زانو نقش دارند، برداشته و با مواد مصنوعی (پروتزها) تعویض می شوند. هدف از انجام این روش جراحی، تسکین درد و سفتی ایجاد شده در پی ابتلا به استئوآرتریت می باشد.
بسیاری از افرادی که تحت این جراحی قرار می گیرند، از آرتروز زانو رنج می برند، شرایطی که با ساییده شدن سطح غضروف و در نهایت، درد و ناپایداری مفصل زانو همراه می باشد.
جراحی تعویض مفصل زانو هم چنین می تواند مزایایی را برای آن دسته از افرادی که در پی آسیب و یا دیگر شرایط، دچار ضعف در مفصل زانو شده اند، به همراه داشته باشد. پی آر پی زانو نیز یکی از راه های پر استفاده در رفع مشکلات مفصل زانو است.
فیلم واقعی جراحی تعویض مفصل زانو
انواع روش های جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو به دو روش انجام می شود:
- تعویض کامل مفصل زانو، که در آن پروتز جایگزین تمام قسمت های مفصل خواهد شد.
- تعویض جزئی مفصل زانو، که تنها قسمت آسیب دیده زانو با پروتز تعویض خواهد شد.
عمدتا در بیشتر بیماران، جراحی کامل تعویض مفصل زانو انجام می شود.
تعویض کامل مفصل زانو
در جراحی تعویض کامل مفصل زانو، استخوان و غضروف آسیب دیده برش داده می شود و پروتز جایگزین خواهد شد. هدف از انجام این کار، بازگشت عملکرد و حرکت مفصل به حالت طبیعی می باشد.
پیش از جراحی، بیمار تحت بیهوشی عمومی و یا ناحیه ای (به گونه ای که اعصاب به طور موقت مسدود می شوند تا بیمار متوجه درد حین جراحی نشود) قرار خواهد گرفت.
روند جراحی به این صورت است که ابتدا استخوان های آسیب دیده برش داده می شوند و پروتز در قسمت انتهایی استخوان قرار می گیرد تا سطح نرمی برای استخوان ها و غضروف فراهم گردد. پروتزها از مواد فلزی و پلاستیکی ساخته و به گونه ای طراحی شده اند که بیشترین میزان سازگاری با بافت را دارند.
برای فهم بهتر جراحی تعویض مفصل زانو، بهتر است با ساختار این مفصل این آشنا شوید.
مفصل زانو از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:
- فمور (استخوان ران)
- تیبیا (ساق پا)
- پاتلا (کشکک زانو)
رباط های قوی عضلات را به استخوان های اطراف زانو متصل می کنند تا حرکت و عملکرد مفصل تحت کنترل باشد. غضروف و دیگر بافت های نرم، استخوان را تحت پوشش قرار می دهند تا به تسهیل حرکت آن ها بر روی هم کمک شود. زمانی که زانو را خم و راست می کنید، انتهای فمور بر روی انتهای تیبیا به چرخش در می آید و پاتلا بر روی قسمت جلوی فمور لغزیده می شود.
زمانی که غضروف شروع به ساییده شدن و یا تحلیل رفتن می کند، استخوان ها بر روی هم ساییده و زبر خواهند شد. در نهایت، شاهد بروز التهاب خواهیم بود که با عنوان استئوآرتریت شناخته می شود که با درد و سفتی مفصل همراه است و می تواند راه رفتن و یا دیگر حرکات را برای فرد دشوار سازد.
پروتزهایی که در جراحی تعویض مفصل زانو مورد استفاده قرار می گیرند، همانند مفصل طبیعی و سالم عمل می کنند.
جراحی تعویض کامل مفصل زانو به چه صورت انجام می شود؟
در ابتدا، برشی بر روی زانو زده می شود. در صورتی که زوائد کوچکی در استخوان موجود باشد نیز برداشته خواهند شد.
در مرحله بعد، منیسک های ما بین فمور و تیبیا نیز برداشته خواهد شد، منظور رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی می باشد. در برخی موارد، رباط صلیبی خلفی حفظ خواهد شد.
در طول مرحله اول جراحی، غضروف و برخی استخوان ها از قسمت فوقانی تیبیا و بخش انتهایی فمور برداشته می شوند. سپس، پروتز فلزی بر روی قسمت فمور و تیبیا قرار می گیرد تا سطح جدیدی برای مفصل فراهم گردد. اگر کاسه زانو نیز دچار آسیب دیدگی شده باشد، سطح زیر آن برداشته و تعویض خواهد شد.
در پایان، برش ها و پوست بخیه زده می شود و پانسمانی تا زمان طی شدن روند بهبودی، بر روی زانو قرار خواهد گرفت.
تعویض جزئی مفصل زانو
جراحی تعویض جزئی مفصل زانو با عنوان آرتروپلاستی یک طرفه زانو نیز شناخته می شود. در این روش جراحی، استخوان و غضروف آسیب دیده برداشته و مواد مصنوعی جایگزین می شوند.
این روش جراحی مناسب افرادی است که دچار آرتروز در یک بخش مفصل زانوی خود شده اند و درگیری در تمام قسمت های مفصل مشاهده نمی شود. این جراحی هم چنین تسکین درد و سفتی برای آن دسته از افرادی که بنا به دلایل پزشکی نمی توانند تحت جراحی کامل تعویض مفصل زانو قرار بگیرند، را به همراه دارد.
پروتزهای جراحی تعویض مفصل زانو
طراحی پروتز و مواد به کار رفته با توجه به شرایط بیمار در نظر گرفته می شود. بخش های اصلی پروتز از مواد فلزی به نام تیتانیوم تشکیل شده است. صفحه پلاستیکی یا جدا کننده ای که از پلی اتیلن تشکیل شده است، ما بین سطح فمور و تیبیا قرار خواهد گرفت.
بیشتر اجزای فمور از آلیاژهای فلزی و یا فلزی- سرامیکی و اجزای پاتلا از پلاستیک تشکیل شده اند.
آیا می توان جراحی تعویض مفصل زانو را به تعویق انداخت؟
آیا می توان از انجام جراحی تعویض مفصل زانو خودداری کرد و یا آن را به تعویق انداخت؟
تصمیم به انجام جراحی می تواند به موارد زیر بستگی داشته باشد:
- شرایط مفصل زانو
- سن و میزان فعالیت بدنی بیمار
در مواردی که میزان آسیب دیدگی کم باشد و یا بیمار از لحاط بدنی فعال نباشد، در ابتدا درمان های غیر جراحی مانند:
- فیزیوتراپی
- مصرف داروهای ضد التهابی- غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن
- کاهش وزن و برداشت فشار از روی زانو
در نظر گرفته می شود.
چه زمانی انجام جراحی تعویض مفصل زانو توصیه می شود؟
زمانی که:
- زانو سفت و متورم شده باشد.
- درد حتی هنگام استراحت و در طول روز نیز احساس شود.
- انجام کارهای روزانه مانند راه رفتن و یا بالا و پایین رفتن از پله ها سخت شده باشد.
- مصرف دارو و یا فیزیوتراپی کمکی به تسکین درد نکند.
انجام جراحی از سوی پزشک تجویز خواهد شد.
اقدامات و مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو در حدود 60 تا 90 دقیقه به طول می انجامد و دوره نقاهت و بازتوانی، بیست و چهار ساعت بعد از جراحی آغاز خواهد شد.
بعد از جراحی، انجام تمرینات مناسب و فیزیوتراپی آغاز خواهد شد. این تمرینات به بهبود دامنه حرکتی و افزایش استحکام عضلات کمک می کنند.
بیمار تا مدتی بعد از جراحی، هنگام راه رفتن باید از عصا و یا واکر استفاده کند تا فشار کمتری به زانو وارد شود. رانندگی تا شش هفته بعد از جراحی ممنوع می باشد.
از انجام فعالیت های شدید بدنی و ورزش نیز باید به مدت حداقل شش هفته خودداری شود.
نتیجه گیری
افرادی که از استئوآرتریت و یا آرتروز شدید در مفصل زانو رنج می برند، می توانند با مشورت با متخصص و جراح ارتوپدی از مزایای جراحی تعویض مفصل زانو بهره مند شوند. بسیاری از بیماران بعد از جراحی، از تسکین درد و سفتی مفصل زانو هنگام انجام فعالیت های روزانه رضایت کامل دارند.
آن چه که اهمیت دارد این است که بیماران تمام نکات گفته شده از سوی پزشک در طول دوران نقاهت را رعایت کنند، تا بهترین نتایج با کمترین میزان عوارض حاصل گردد.
0 دیدگاه