آرتروز زانو یا ساییدگی مفصل زانو چیست؟

زانو، بزرگ ترین مفصل بدن است و یکی از شایع ترین نواحی که تحت تاثیر آرتروز قرار می گیرد. عوامل مختلفی در بروز آرتروز زانو دخیل هستند، از جمله: آسیب، چاقی و اضافه وزن، استفاده بیش از حد از زانو، آرایش ضعیف مفصل، برخی فعالیت های ورزشی و سابقه خانوادگی.

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز که با عنوان استئوآرتریت نیز شناخته می شود، با ساییدگی غضروف ما بین مفصل همراه است، در چنین شرایطی، استخوان ها بر روی هم ساییده می شوند و شاهد بروز درد و سفتی در مفصل خواهیم بود.

درمان آرتروز زانو با توجه به مرحله، شدت بیماری، سن بیمار و سطح فعالیت بدنی در نظر گرفته می شود. در کل، درمان های غیر جراحی در مراحل اولیه بیماری توصیه می شوند. همزمان با پیشرفت شرایط، نیاز به درمان جراحی خواهد بود.

درمان جراحی می تواند طیفی از روش های ساده تر مانند آرتروسکوپی و یا روش های پیچیده تر مانند جراحی تعویض مفصل زانو را شامل شود. درمان با هدف تسکین درد صورت می گیرد.

علائم و نشانه های آرتروز زانو

زانویی که درگیر آرتروز می شود با درد و التهاب همراه خواهد بود. در کل، میزان درد به مرور زمان شدت می گیرد. از دیگر علائم آرتروز زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سفت و متورم شدن مفصل، به گونه ای که خم و راست کردن زانو سخت می شود.
• درد و التهابی که بعد از بیدار شدن از خواب، نشستن و یا استراحت تشدید می یابد.
• تشدید درد با افزایش فعالیت
• دردی که منجر به بروز ضعف در زانو می شود.
• برخی افراد از تشدید درد در روزهای بارانی نیز شکایت می کنند.
• درمان آرتروز زانو

روش های درمانی جراحی زانو 

درمان غیر جراحی

درمان در مراحل اولیه آرتروز زانو می تواند نتایج درخشان و طولانی مدتی را به همراه داشته باشد.

قوی کردن عضلات ران

این امکان را فراهم می کند که ضربات به جای رسیدن به مفصل ملتهب، به عضله وارد شوند و فرد درد کمتری را احساس کند. بهترین کار، تمرین دادن عضلات چهار سر ران می باشد.

فیزیوتراپی

یکی از موثرترین اقدامات غیر جراحی است که به بهبود دامنه حرکتی و افزایش استحکام عضلات کمک می کند. انجام تمرینات سبک مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری جزء بهترین تمریناتی هستند که به حفظ عملکرد و دامنه حرکتی کمک می کنند.

سطح مفصل توسط مایع سنوویال تغذیه می شود که برای این که به سلول های غضروف نفوذ کند به حرکات نیاز دارد، پس در نتیجه، حرکت کردن برای حفظ عملکرد زانو از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

کاهش وزن در صورت لزوم

چاقی و اضافه وزن از جمله مواردی است که باعث می شود فشار بیشتری به زانو وارد شود. به همین خاطر به افراد چاق توصیه می شود که وزن بدنی خود را به حالت ایده آل برسانند.

مصرف داروهای ضد التهابی

این قبیل داروها به طور موثری به تسکین علائم آرتروز زانو کمک می کنند. نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که مصرف طولانی مدت این داروها می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد.

تزریق کورتون

تزریق کورتون به مفصل ملتهب می تواند به تسکین علائم کمک کند، اما تاثیری بر روی اختلالات بافت های زیرین نخواهد داشت. تزریق کورتون منجر به بروز هیچ گونه آسیب پوستی و یا نازک شدن استخوان ها نخواهد شد.

درمان های جراحی

همزمان با پیشرفت بیماری، درمان های غیر جراحی تاثیر کمتری بر روی تسکین درد و دیگر علائم خواهند داشت. در مقابل، روش های جراحی در نظر گرفته خواهد شد.

درمان جراحی می تواند شامل روش های سرپایی یا روش های پیچیده تر مانند جراحی تعویض مفصل زانو باشد. اصلی ترین درمان های جراحی عبارتند از:

آرتروسکوپی

آرتروسکوپی، شامل قرارگیری تلسکوپی کوچک و دوربین داخل مفصل زانو می باشد. تصاویر گرفته شده توسط دوربین بر روی صفحه نمایش به تصویر در می آیند و امکان بررسی و درمان شرایط موجود وجود دارد، بی آن که نیازی به جراحی باز باشد.

جراحی آرتروسکوپی به صورت سرپایی و با هدف بررسی موقعیت و شدت آرتروز انجام می شود. در این روش:

غضروف آسیب دیده برداشته می شود.

• پارگی منیسک درمان می شود.
• سینوویوم اضافی و ملتهب برداشته می شود.
• دبریدها از زانو خارج خواهند شد.

تعویض جزئی مفصل زانو

این روش جراحی، مناسب افرادی است که از آرتروز نسبتا شدید در یک سمت مفصل رنج می برند. این روش، شامل برداشت برخی استخوان ها و قرارگیری پروتز فلزی و یا پلاستیکی در سطح مفصل آسیب دیده می باشد.

تعویض مفصل جزئی به مراتب کم تهاجمی تر از جراحی کامل است و به همین خاطر، بیمار مدت زمان کمتری در بیمارستان بستری می ماند و دوره نقاهت کوتاه تری را به همراه دارد. با این حال، بیماران بعد از جراحی از عملکرد خوب زانو و طبیعی بودن این مفصل رضایت کاملی دارند.

جراحی استئوتومی تیبیا

استئوتومی به معنای برش استخوان می باشد. در طول جراحی، استخوان برش داده می شود و تغییر پوزیشن پیدا می کند تا فشار از روی مفصل آسیب دیده برداشته شود. این روش جراحی برای بیماران با شرایط زیر مناسب می باشد:

• جوان و فعال
• زمانی که آرتروز، یک قسمت از مفصل را درگیر کرده باشد
• میزان محدوده دامنه حرکتی خوب باشد
• استخوان، کیفیت خوبی داشته باشد
• قادر به راه رفتن بدون عصا و واکر باشند

اما توجه داشته باشید که از انجام جراحی استئوتومی در صورت ابتلا به آرتروز التهابی، عفونت، سفتی مفصل و افراد بالای 65 سال باید خودداری شود.

جراحی تعویض کامل مفصل زانو

با پیشرفت آرتروز، بخش بیشتری از مفصل درگیر می شود و جراحی تعویض کامل مفصل زانو از سوی پزشک تجویز خواهد شد. این روش، شامل برداشت یک سانتی متر از استخوان انتهای فمور و یک سانتی متر استخوان از قسمت فوقانی تیبیا و سپس قرارگیری پروتز می باشد.

معمولا شش ماه طول می کشد تا نتایج نهایی جراحی مشخص شود و در این بازه زمانی، بیمار باید در جلسات فیزیوتراپی شرکت کند.

فیلم واقعی جراحی تعویض مفصل زانو

20 روز پس از جراحی تعویض مفصل زانو توسط دکتر سپهر قربانی

نتیجه گیری

آرتروز یا استئوآرتریت، همان ساییده شدن و تحلیل رفتن غضروف مفصل است که نتیجه آن ساییده شدن استخوان ها روی هم و بروز درد و سفتی می باشد. با این که این اختلال می تواند افراد جوان را نیز درگیر کند، اما عمدتا در افراد بالای 45 سال شیوع بیشتری دارد.

بالا رفتن سن، یکی از شایع ترین دلایل بروز آرتروز زانو می باشد. در برخی موارد این اختلال می تواند ارثی باشد و یا در پی آسیب و وارد آمدن فشار به مفصل زانو ایجاد شود.

در ابتدا درمان های غیر جراحی مانند مصرف دارو و فیزیوتراپی برای بیمار توسط بهترین جراح ارتوپدی در نظر گرفته می شود، در صورت عدم بهبود علائم و شرایط، درمان های جراحی از سوی پزشک تجویز خواهد شد.